Rights Violations and Discriminatory Practices Against Older Persons During the Covid-19 Pandemic

Büyük kapatılma döneminde yaşlı hakları ihlalleri

Türkiye’de ilk Covid-19 vakası, 11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından açıklandı. Aynı gün Dünya Sağlık Örgütü, küresel bir salgınla karşı karşıya olduğumuzu duyurdu. 

Haberlerde Covid-19 virüsünden etkilenen insanlara ilişkin bilgiler paylaşılıyordu. Bu bilgileri yorumlayan yetkililer ve uzmanlar virüsün en fazla yaşlıları etkilediğini ilan ettiler. 

Korumacı bir tutumla Türkiye’de de yaşlılar uyarılmaya başlandı. Önceleri bu uyarılar düşük bir tonda dile getirilse de ilerleyen süreçte konutları dışında görülen, dış görünüşünden hareketle yaşlı olarak tarif edilen tüm insanlara karşı şiddete dönüşmeye başladı 

Tam da böyle bir dönemde, İçişleri Bakanlığı’nın 21 Mart 2020 tarihinde ilan ettiği genelgeyle 65 yaş üzeri insanların sokağa çıkmaları yasaklandı. Yasak; süresiz, sınırsız ve denetimsiz biçimde uygulanmaya başlandı. Kamusal düzeyde yaşlılara yönelik ayrımcı uygulamalar hayata geçirildi. Ben bu nedenle bu yasak dönemine büyük kapatılma dönemi diyorum.

Yaşlıların seyahat etmesi engellendi. Kenti kullanmamaları için yerel yönetimler kent meydanlarındaki bankları söktüler. Bir büyükşehir belediyesi ‘Yaşlı İhbar Hattı’ kurduğunu açıkladı. Yaşlılar, tehlike altındaki insanlardan tehlikeli insanlara dönüştürüldü. Kriminalize edilen yaşlı insanlara karşı şiddet, ihmal, hak ihlali ile birlikte büyük kapatılma ve izolasyon süreci böylece başlamış oldu. 

Büyük kapatılma döneminde, Covid-19 gündeminde yaşlılara yönelik hak ihlallerini ve ayrımcı uygulamaları tespit edebilmek üzere ekibimle birlikte izleme araştırması gerçekleştirdik. Bu çalışma, Türkiye’de yaşlılar hakkında yapılan ilk izleme araştırmasıydı. Böylece çalışmamızla büyük kapatılmaya karşı hak arama sürecinde hak savunucuları başta olmak üzere tüm ilgili insanların elini güçlendirecek bulguları ortaya koymayı hedefledik. 

Bu araştırmamızın kitabını yazdığımızda, önsözü şöyle bitirmiştim: “Umuyorum yaş ayrımcılığıyla mücadele etmek üzere gerçekleştirdiğimiz bu araştırma başka çalışmalar için de bir haberci olur.” Bu dileğim gerçekleşti. Senex İzleme: Yaşlılara Yönelik Şiddet ve İhlallerin İzlenmesi araştırması bu çalışmamızdan sonra başladı. Aslında Covid-19 döneminde yaptığımız bu çalışma Senex İzleme’nin atası, büyükannesiydi.

Senex: Yaşlanma Çalışmaları Derneği şimdi bu çalışmayı kitap olarak yayımladı. Bu kitap İngilizce olarak yayımlanmış, Türkçe çevirisi de yapılmıştır. Basılı ve çevrimiçi versiyonları bulunmaktadır. Aşağıdaki bağlantıdan her iki dilde yayımlanmış çevrimiçi kitaplara ulaşabilirsiniz. Basılı versiyonu edinmek isterseniz Senex Dernek ile bağlantıya geçebilirsiniz.

Kaynak göstermek için:

Arun, Ö., (2021). Rights Violations and Discriminatory Practices Against Older Persons During the Covid-19 Pandemic. Association for Aging Studies Publication